003 - Stop fysieke honger

99% van alle hongergevoelens is vals... Honger is voor je oerbrein een alarmsignaal. Om de doodeenvoudige reden dat niet-eten je voortbestaan bedreigt. Wanneer je dus voelt (of denkt) dat je honger hebt, zal je oerbrein gelijk 'aan' springen. Het zal je laten denken en voelen dat als je nu niets eet dat je dan dood zult gaan. 

In de oertijd was dit een prachtig mechanisme dat ervoor zorgde dat je uit de grot ging en gevaren trotseerde om eten te vinden. Maar in onze huidige wereld met op iedere hoek van de straat iets te eten, werkt het contraproductief.

Niet ieder hongergevoel betekent namelijk dat je lichaam direct brandstof nodig heeft. Sterker nog: 99% van alle hongergevoelens is vals en gaan helemaal niet over eten. Dit betekent dat van alle keren dat je denkt dat je honger hebt naar eten, je lichaam maar in 1% van alle gevallen echt brandstof nodig heeft.

Daarom is het ontzettend belangrijk dat je gaat leren onderscheiden wanneer je honger hebt naar eten en wanneer je honger hebt naar iets anders dan eten. Als je dit niet kunt, dan zal je oerbrein je de hele dag onbewust laten zoeken naar eten (en laten eten). Voordat je het weet ben je dan de hele dag bezig met eten en heb je de hele dag onrust in je hoofd.

Maar voordat je het onderscheid kunt maken en kunt bepalen wat je werkelijk nodig hebt, dienen de hongerfactoren in je lichaam in balans te zijn. Alleen dan kun je vertrouwen op de signalen die je lichaam je geeft ten aanzien van honger en kun je de juiste keuzes maken.

Veel luisterplezier!

In deze Podcast: Stop fysieke honger

In de vorige podcast heb ik het gehad over het eetgeluk model. Dit is het model wat ik de afgelopen tien jaar heb ontwikkeld en dat ik gebruik om alle cursisten in de Eetgeluk Universiteit te helpen om te stoppen met diëten en weer een relaxte relatie te creëren met eten.

Het eetgeluk model bestaat uit vijf stappen:

• Stop met Dieetdenken
• Stop honger
• Manage je oerbrein
• Omarm jezelf
• Leef je beste leven

Vorige week heb ik het gehad over dieetdenken, over hoe het is ontstaan en wat het precies is. Ook heb ik een aantal bekende dieetleugens met je gedeeld. Deze week ga ik wat dieper in op fysieke honger. Ik leg je uit wat het is en hoe je het kunt stoppen. 

Maar voordat ik je daar meer over vertel is het belangrijk dat je begrijpt wat honger eigenlijk is en hoe honger werkt in je lijf en in je brein.

Hoe werkt honger

Ik heb ooit eens ergens gelezen dat er een Afrikaans volk is dat het heeft over grote honger en kleine honger. En ik vind dat wel een hele mooie metafoor die heel snel duidelijk maakt dat we hier in het westen de verkeerde honger voeden. Met grote honger bedoelen zij de honger die ieder mens heeft naar emotionele vervulling. Naar dingen als erbij horen, bij kunnen dragen op een nuttige manier, verbinding, liefde, inspiratie, ontwikkeling, waardevol zijn. Wanneer ze het hebben over kleine honger, dan hebben ze het over eten. Over de brandstof die je lichaam nodig heeft. Aangezien ons lichaam van nature een heel zuinige machine is, is dat niet zo heel veel. 

In het westen proberen we beide hongers op te lossen met eten of met iets anders dat het hongergevoel tijdelijk stopt. Zoals drinken, roken, Netflixen, shoppen of de hele dag leuke dingen doen. Dat komt omdat we hier nooit geleerd hebben hoe we het onderscheid kunnen maken tussen fysieke honger en emotionele honger. Daardoor eten we niet alleen te veel. We eten ook te vaak en we kiezen vaak voor ongezond eten.

Overlevingsinstincten en je oerbrein

Wanneer je honger voelt, dan wordt gelijk je oerbrein wakker. En dat is helemaal logisch omdat al je overlevingsinstincten direct worden aangestuurd vanuit je oerbrein. Honger is voor je oerbrein een signaal dat het in actie moet komen. Aangezien het lichaam eten nodig heeft om te kunnen voortbestaan zal je oerbrein bij ieder hongersignaal dat je hebt ervoor zorgen dat je gaat eten. Voor je oerbrein is dat nogal urgent om de doodeenvoudige reden dat je zonder eten niet zult overleven. Zodra het dus een signaal van honger ontvangt zal het je gaan sturen in de richting van eten. En dat is gelijk het probleem in het westen. 

Je oerbrein kent niet het verschil tussen kleine honger en grote honger. Het ervaart gewoon honger. En als je honger hebt dan moet je eten. Zo simpel is het leven voor je oerbrein. In de oertijd was dit een prachtig mechanisme. Maar in de huidige wereld veroorzaakt die simpelheid nogal wat problemen. Want 99% van alle keren dat je honger hebt, heb je geen kleine honger, maar heb je grote honger. Oftewel: 99% van alle keren dat je honger hebt, verlang je naar verbinding, naar vervulling, naar zingeving, naar bijdragen. En niet naar eten. Daarom is het zo ontzettend belangrijk dat je gaat leren onderscheiden wanneer je grote honger hebt (die niets met eten te maken heeft) en wanneer je kleine honger hebt (en dus daadwerkelijk dient te eten)

Terug naar honger.

Wat is honger nu precies?

Honger is een sensatie in je lichaam die door twee dingen kan worden veroorzaakt: een gedachte die ervoor zorgt dat je honger krijgt (dit noemen we ook wel een emotionele hongerfactor – deze is verantwoordelijk voor de grote honger) of een gevoel dat je honger hebt (dit noemen we een fysieke hongerfactor – deze is verantwoordelijk voor de kleine honger). 

Dus:

• Je hebt grote honger, deze wordt veroorzaakt door een hongergedachte
• Je hebt kleine honger, deze wordt veroorzaakt door een hongergevoel

Tussen een hongergevoel en een hongergedachte zit een enorm verschil:

• Een hongergevoel begint in je lichaam en gaat vanuit daar naar je brein, het wordt vaak in gang gezet door signalen vanuit het lichaam die komen van informatie over je bloedsuikerspiegel, hormonen en via neurotransmitters. Wanneer al deze factoren goed in balans zijn, weet je wanneer je moet eten en weet je ook wanneer je moet stoppen met eten
• Een hongergedachte begint in je brein en gaat vanuit daar naar je lichaam, dit wordt vaak in gang gezet door een gedachte die je bewust of onbewust denkt. 

Een voorbeeld van een hongergedachte kan zijn:

• Zonder ontbijt kan ik niet functioneren
• Ik moet nu vast wat eten want het kan wel even duren voordat ik weer een kans krijg om te kunnen eten
• Ik kan beter nu alvast eten want dan voorkom ik dat ik honger krijg
• Ik kan het nu beter alvast opeten voordat iemand anders het doet
• Het is tijd om te lunchen/ dineren
• Zonder iets erbij is de thee niet lekker of is het niet gezellig
• Ik heb … verdiend na al dat harde werken
• Ik verveel me, ik had toch nog ergens chocola?
• Ik mag toch ook wel eens iets lekkers?
• Ach eentje kan best…

Je oerbrein kent geen verschil tussen een hongergevoel en een hongergedachte. Het reageert puur op hoe je je voelt en dat is in beide gevallen het gevoel van honger. Op basis van dat gevoel komt het in actie en stuurt het je naar eten. En dan het liefste naar eten dat een zo hoog mogelijke beloning geeft in je brein (dus: veel calorieen, veel suiker, veel vet, makkelijk om te eten en dat zo min mogelijk energie kost om te verteren. Vrij vertaald: fastfood en kant en klare dingen).

Kleine honger of grote honger

Als je het dus over honger hebt, dan is het eerst en vooral belangrijk dat je gaat leren onderscheiden wanneer je kleine honger hebt en wanneer je grote honger hebt. Maar voordat je dat kunt doen is het zaak dat je de chemische balans in je lichaam herstelt. Want wanneer de chemische balans in je lichaam niet goed is, komen alle signalen verstoord door. En dat is bij 95% van alle mensen het geval. Ons lichaam is zo in de war dat het niet meer weet of je grote honger hebt of kleine honger, en wat je dan moet eten.