105 - Schaarste mindset

Van nature functioneren we onbewust vanuit een schaarste mindset. Schaarste verkoopt... als er nog maar 1 paar schoenen te koop is van het model dat je graag wilt hebben in jouw maat, zul je ze sneller bestellen dan wanneer er nog 25 paar te koop zijn. 

Maar wat het ook doet is dat wanneer er nog maar 1 stukje taart of chocolade over is en je woont met meerdere mensen in huis, dat je oerbrein je ertoe aan zal zetten om het snel op te eten voordat een ander het kan doen. Of je oerbrein zal zeggen dat het zonde is om eten weg te gooien. Waardoor je toch maar tegen heug en meug je bord leeg eet of je geroepen voelt om alle restjes uit de koelkast op te eten.

Wanneer het gaat over een relaxte relatie met eten, is het hebben van een schaarste mindset niet zo handig. Toch is dat wat er automatisch gebeurt als het gaat over eten. We nemen nog snel dat laatste koekje, of we eten toch nog even het korstje brood op. Weggooien is immers zonde.. Het is een instinctieve reactie om dingen op te eten terwijl je vol zit. Want je weet maar nooit wanneer er weer een lekker hapje voorbij komt.

In de oertijd werkte dit perfect, maar in onze huidige wereld van overvloed is het heel gevaarlijk om rond te lopen met een schaarste mindset. In de podcast van deze week leg ik je uit hoe een schaarste mindset werkt en hoe je hem kunt veranderen naar een overvloed mindset. 

Veel luisterplezier!

Deze week in de podcast: schaarste mindset en eten

Dag mooie vrouw! Hoe gaat het met je? Heb je al stress van de naderende feestdagen? Ik vind dit altijd een heerlijke tijd van het jaar. Op de een of andere manier kan er meer, is er meer ruimte voor dingen aan het eind van het jaar. De winkels liggen vol met mooie dingen, alles is feestelijk aangekleed. Hier in Zweden wemelt het in deze tijd van het jaar altijd van de kerstmarkten, met lampjes en allerlei dingen die je niet nodig hebt, maar wel heel leuk zijn. Zoals ronddraaiende kerstengeltjes met een waxinelichtje erin of allerlei werkelijk vreselijk kitscherige beeldjes. Allemaal heel leuk in zo’n kerstkraampje, maar thuis slaat het dan helemaal dood. Dat ken je vast wel. Maar toch vind ik het altijd heerlijk om wat kerstsfeer op te snuiven op al die markten. Het heeft gewoon wel wat. Ik zou niet in de tropen kunnen zijn om deze tijd van het jaar. Dat past gewoon echt niet.

Overvloed aan eten is heerlijk voor je oerbrein

November en vooral december zijn de tijd van overvloed. Het is net alsof in deze tijd van het jaar de dingen gewoon wat losser worden. En ons oerbrein vindt dat heerlijk. Want als het aan je oerbrein ligt, dan heeft het nooit genoeg. Er is altijd nog wel plek voor iets lekkers. Ook al heb je net gegeten. En er is ook altijd wel ruimte in de kast voor een nieuwe broek of een nieuw jurkje. Schoenen kun je nooit genoeg hebben net zoals leuke cadeautjes voor onverwachte gelegenheden. Of boeken of een basisvoorraad met levensmiddelen. Je oerbrein houdt van verzamelen. Je oerbrein houdt niet van kiezen, het wil gewoon alles en dat wil het nu.

Vanuit de oertijd gezien is dit ook volkomen logisch. Je oerbrein is geprogrammeerd voor schaarste. En daarom wil het altijd alles en wil het altijd alles nu. Liever nu een volle buik dan het eten verdelen over de dag. Immers: je wist nooit wanneer je weer iets te eten kon vinden, dus als het even mogelijk was om ergens een voorraad van aan te leggen, dan was dat een uitstekend idee. Maar in onze huidige wereld is het aanleggen van enorme voorraden niet meer nodig en werkt het juist contraproductief: we eten meer dan we nodig hebben en de meeste mensen verzuipen in de spullen.

Schaarste verkoopt

Toch is dat wel wat we doen. En dat komt omdat we van nature onbewust functioneren vanuit een schaarste mindset. Schaarste verkoopt: als er nog maar 1 paar schoenen te koop is van het model dat je graag wilt hebben in jouw maat, zul je ze sneller bestellen dan wanneer er nog 25 paar te koop zijn. Hetzelfde geldt voor de uitverkoop: uit angst dat iets straks weg is, koop je al heel snel dingen die je eigenlijk niet nodig hebt.

Maar wat het ook doet is dat wanneer er nog maar 1 stukje taart of chocolade over is en je woont met meerdere mensen in huis, dat je oerbrein je ertoe aan zal zetten om het snel op te eten voordat een ander het kan doen. Ik bedoel: hebben is hebben, binnen is binnen. Of je oerbrein zal zeggen dat het zonde is om eten weg te gooien. Waardoor je toch maar tegen heug en meug je bord leeg eet of je geroepen voelt om alle restjes uit de koelkast op te eten.

Wanneer het gaat over een relaxte relatie met eten, is het hebben van een schaarste mindset niet zo handig. Toch is dat wat er automatisch gebeurt als het gaat over eten. We nemen nog snel dat laatste koekje, of we eten toch nog even het korstje brood op. Weggooien is immers zonde.. Het is een instinctieve reactie om dingen op te eten terwijl je vol zit. Want je weet maar nooit wanneer er weer een lekker hapje voorbij komt.

Overeten en overconsumeren

In de oertijd werkte dit perfect, maar in onze huidige wereld van overvloed is het heel gevaarlijk om rond te lopen met een schaarste mindset. Dat zorgt er namelijk voor dat we overeten en overconsumeren. Vanuit de onbewuste angst dat het er straks misschien niet meer is eten en kopen we meer dan we nodig hebben. En daardoor komen we in de problemen.

Dit alles heeft te maken met het feit dat we opgroeien vanuit de overtuiging dat de buitenwereld ervoor verantwoordelijk is dat we ons goed voelen. Wanneer je dat combineert met de schaarste programmering van je oerbrein heb je de poppen aan het dansen. Je oerbrein wil alles hebben en de buitenwereld leert je dat je je alleen maar goed kunt voelen wanneer je alles hebt dat succesvolle en gelukkige mensen nodig hebben.  

Wanneer de buitenwereld je iedere dag opnieuw vertelt dat je leven echt veel beter zou kunnen zijn met die fantastische auto of die geweldige tas, dan leer je dus eigenlijk dat je niet genoeg bent zoals je nu bent. Je leert als het ware dat je leeg bent of dat je niet voldoende bent, maar dat de buitenwereld dit probleem op kan lossen. Alleen de buitenwereld kan jouw innerlijke leegte vullen. Want het feit dat je je nu niet goed voelt, komt volgens de buitenwereld omdat je product X of Y nog niet hebt.

Wanneer je denkt dat je niet goed genoeg bent

Dus de vakkundig geprogrammeerde overtuiging dat je niet genoeg bent zorgt ervoor dat je nooit genoeg zult hebben. Dat je altijd meer wilt. Stel dat je reclames ziet in de damesbladen voor de nieuwste mode en je denkt dat je niet mooi genoeg bent omdat je die kleding nog niet in je kast hebt hangen. Dan gaat je brein op zoek in de buitenwereld naar al die dingen die het denkt dat je nodig hebt om mooi genoeg te zijn. Om aan het ideaalplaatje te voldoen. Het zal je kleding laten kopen, het zal je sturen naar plastische chirurgie en het zal ervoor zorgen dat je op dieet gaat. Omdat het denkt dat al deze dingen ervoor gaan zorgen dat je mooier wordt. Maar wanneer jij er heilig van overtuigd bent dat je niet mooi genoeg bent, dan zullen deze dingen heel kort werken en vervolgens vind je weer nieuwe dingen aan jezelf die niet mooi genoeg zijn. En begint het hele verhaal weer van voren af aan.

Je zult daardoor dus eeuwig op zoek zijn naar dingen om jezelf en je leven te vullen en naar dingen die je helpen om mooi te zijn. Terwijl je mooi genoeg bent van jezelf. Sterker nog: je bent precies zoals je moet zijn. Nu, op dit moment. Je bent precies zoals je moet zijn om de menselijke ervaringen op te doen die je wilt ervaren. Maar zolang je niet in de gaten hebt dat je alles wat je nodig hebt al hebt en dat je al genoeg bent, blijft je brein (dat komt vanuit schaarste) gefocust op de buitenwereld.

Verbinding met jezelf kwijtraken

Niet alleen raak je daardoor de verbinding met jezelf kwijt, je creëert ook een enorme bult stress omdat je het gevoel hebt dat je nooit genoeg hebt. De buitenwereld zal je vertellen dat je niet genoeg eten hebt, niet genoeg spullen en niet genoeg geld.  

Maar dingen eten of kopen die je niet nodig hebt is een enorme verspilling van je energie. Als het gaat over eten, dan moet je lichaam meer energie investeren dan nodig is om alles wat je teveel eet te kunnen verteren. En als het gaat over het kopen van dingen dan kost je dat meer geld dan je hebt en daardoor creëer je enorm veel stress in jezelf (die je dan waarschijnlijk weer gaat verdoven met eten of het kopen van nog meer spullen).

Wanneer je genoeg hebt van iets, dan is het belangrijk om te stoppen. Want alles dat je meer eet of drinkt is eigenlijk afval voor je lichaam. En alles dat je meer koopt dan je nodig hebt is rommel in je huis. Maar we zijn zo bang om dingen te verspillen of weg te gooien, of om koopjes mis te lopen, dat we er eigenlijk helemaal niet over nadenken dat we het nog steeds weggooien, maar in ons lichaam of we vervuilen ons huis ermee.

Focus op tekort en niet genoeg hebben

Voor alles wat je eet en drinkt en doet geldt dat je dat altijd doet omdat je op zoek bent naar een fijn gevoel. Maar wanneer je komt vanuit een schaarste mindset, dan zul je nooit genoeg hebben. Omdat je gefocust bent op schaarste. Omdat je gefocust bent op wat er niet is heb je voortdurend angst dat er niet genoeg is en dat je niet genoeg zult krijgen. Je focus is niet op het hebben van genoeg, je focus is op het hebben van niet genoeg. Daardoor zul je constant bang zijn dat het eten op zal zijn en het daarom maar alvast nu op willen eten. Of je eet terwijl je eigenlijk helemaal nog geen honger hebt uit angst om honger te krijgen en dan door te slaan.

Stel dat je uit eten gaat en je hebt met jezelf afgesproken dat je deze keer gaat stoppen als je genoeg hebt gehad. Halverwege je bord merk je dat je vol zit. Wat doe je dan? Laat je het dan staan of eet je het toch maar op omdat je ervoor hebt betaald en omdat het zonde is om weg te gooien?

Oerinstincten in actie

Wanneer het gaat over eten of drinken, zijn onze oerinstincten mega sterk. Zeker als het gaat over het weggooien ervan. Dat vinden we gewoon zonde. En daarom eten en drinken we meer dan we nodig hebben. Mijn oma, die de oorlog nog heeft meegemaakt, gooide nooit, maar dan ook echt nooit eten weg. Met als gevolg dat we regelmatig wit uitgeslagen chocolade kregen aangeboden die ze had gekocht in de reclame van de Boni. Of dat we dubieuze vleeswaren op brood kregen die nog net niet wegliepen. Uit de diepvries, ontdooid op de centrale verwarming in haar kamer in het bejaardentehuis.

Zij kwam uit een tijd waarin eten niet zo vanzelfsprekend was als nu. Haar huis was gebombardeerd en ze stond op straat met zeven kinderen. Logisch dat ze absoluut geen eten kon weggooien. In de oorlogsjaren, maar ook in de jaren na de oorlog heeft dit haar enorm geholpen om iedereen te kunnen blijven voeden. Maar in de wereld van nu is het een heel ander verhaal.

Wanneer eten schaars is, dan is het absoluut verstandig om zoveel mogelijk te eten wanneer je de kans krijgt. Maar wanneer er eten in overvloed is, dan werkt dit instinctieve gedrag contraproductief.  Punt is alleen dat je wel opgescheept zit met deze basisprogrammering. En dat betekent dat zolang je de gedachte denkt dat het zonde is om eten weg te gooien, dat je altijd de neiging zult hebben om door te blijven eten terwijl je eigenlijk genoeg hebt gehad.

Hoe gedachten je beïnvloeden

De gedachte: ‘Het is zonde om eten weg te gooien’ knipt de verbinding met jezelf door. Net zoals de gedachte: ik ben niet mooi genoeg of leuk genoeg of lief genoeg of vrolijk genoeg. En daardoor zorgt ie ervoor dat het heel lastig is om te ervaren wanneer je echt genoeg hebt gehad. Veel vrouwen kunnen dan ook echt niet meer voelen wanneer ze genoeg hebben gehad omdat ze hun hele leven van het ene dieet naar het andere zijn gehopt. Voor je brein zijn ze dus van de ene voedselschaarste naar de andere gegaan. Ze zijn van de ene oorlog naar de andere gegaan. Logisch dat je brein niets weg wil gooien. En logisch dat je brein zegt: eet het nu maar, want wie weet wanneer je weer wat te eten krijgt.

Omdat je brein alleen maar oorlog heeft ervaren is de schaarste mindset alleen maar sterker  geworden. En dat betekent vaak dat het alles of niets is. Bij het volgende dieet is het niets en zodra het oerbrein de kans krijgt zal het helemaal los gaan. Je eet alles er weer bij en vervolgens begin je weer met het volgende dieet.

Eten krijgt de schuld

Door al dat diëten heb je afgeleerd om te voelen wanneer je genoeg hebt. De verbinding met je lichaam op dat gebied is verbroken. Daar komt bij dat je denkt dat je dingen nodig hebt uit de buitenwereld (eten) om ervoor te zorgen dat je je goed voelt. En dat je oerbrein functioneert vanuit schaarste. Dit is het recept voor een constante strijd met eten en met jezelf. Waarbij het eten de schuld krijgt.

Maar eten kan er niets aan doen dat jij de verbinding met jezelf kwijt bent. Eten is gewoon eten. Het echte probleem is te vinden in je oerbrein en in het feit dat je niet begrijpt hoe het werkt. Als je oerbrein met zijn schaarste programmering wordt losgelaten in een wereld vol overvloed dan gebeurt er hetzelfde als wanneer je een kind in de snoepwinkel zet. Zeker wanneer je dat kind hebt geleerd dat snoep ervoor zorgt dat je je goed voelt.

Het kind zal alles willen en het zal zich helemaal ziek eten. Het zal pas stoppen als het echt niet meer kan. Exact hetzelfde gebeurt er in je brein als je niet meer de verbinding hebt met je lichaam. Als je  niet meer voelt wanneer je genoeg hebt gehad.

Handelen naar jouw natuur

Kleine kinderen hebben dit gevoel meestal nog wel. Die stoppen met eten als ze vol zitten. Vervolgens proberen de ouders er vaak nog van alles in te stoppen. Omdat ze denken dat hun kind anders te weinig eet. Dat is al het eerste moment dat we afleren om te luisteren en te handelen naar ons natuurlijke honger- en verzadigingsgevoel. Daarna komt natuurlijk de zin: ‘Wel je bordje leegeten hoor…’. Maar ook alle momenten waarop we ons niet goed voelen en we beloond worden met een snoepje of een koekje. Tel daarbij alle stoffen die de voedingsindustrie toevoegt aan ons eten om ervoor te zorgen dat we meer willen eten en de chaos is compleet.

Doordat je jouw natuurlijke verbinding met je lichaam kwijt bent als het gaat over wanneer je genoeg hebt gehad, denkt je oerbrein dat er nooit genoeg is. En is het erop gefocust om ervoor zorgen dat er geen eten wordt verspild.

Wanneer je begrijpt hoe dit mechanisme werkt, dan begrijp je ook waarom het voor je brein belangrijk is dat je netjes je bord leeg eet en dat het niet wil dat je eten verspilt of weggooit. Het is de basisprogrammering van je oerbrein in actie. Meer niet.

De schaarste mindset doorbreken

Je oerbrein is altijd bang dat het wat mist. Daarom opereert graag het vanuit het motto: Alles mag en alles kan. Het wil graag zelf bepalen wat het wel of niet doet. Dat is veiliger dan wanneer een ander zegt hoe het moet. Maar hoe zou het zijn als je vanaf nu die schaarste mindset gaat doorbreken? Door te kijken naar wat er allemaal wel is en naar wat je allemaal wel hebt? Door iedere keer als je oerbrein zegt: weggooien is zonde, tegen jezelf te zeggen: dat klopt. Weggooien is zonde. Maar mezelf schuldig voelen omdat ik het nu eet terwijl ik het niet nodig heb is nog veel vervelender.

Leer van iedere keer dat je dingen overhoudt dat je minder nodig hebt en hou daar de volgende keer rekening mee. Gebruik de dingen die je over hebt om te leren hoeveel je werkelijk nodig hebt. En plan daar je maaltijden omheen. Dat gaat je op de lange termijn niet alleen schelen in de ruimte die je overhoudt in je lichaam, maar ook in je portemonnee. Want je gaat zien dat je steeds meer alleen die dingen gaat kopen die je werkelijk eet en dat je steeds meer gaat koken in de hoeveelheden die je werkelijk nodig hebt. En dat is minder dan je denkt.

Genoeg is genoeg

En het leuke is dat dit ook gaat doorwerken op allerlei andere gebieden in je leven. Zoals je uitgavenpatroon. Wanneer je gaat ervaren dat je eigenlijk maar heel weinig nodig hebt, zal je schaarste mindset steeds meer veranderen naar een overvloed mindset. Je gaat je steeds meer verbinden met jezelf en je gaat steeds meer vreugde en vervulling halen uit jezelf. Uit samen zijn met jezelf en uit je leven waardoor je minder nodig hebt vanuit de buitenwereld om je van binnen goed te voelen. Daardoor ga je je steeds rijker voelen van binnenuit en krijg je steeds meer het vertrouwen dat je genoeg bent, dat er genoeg is en dat je genoeg hebt.

Kijken en actief benoemen wat er nu wel is, is dat beste manier om vanuit een schaarste mindset de overstap te gaan maken naar een mindset waarbij je komt en kiest vanuit overvloed. Je bent dan steeds minder bang om dingen te missen omdat je weet dat je ze kunt missen.